Postawy twórcze Reja i Kochanowskiego CD

Kolejną postawą jest bunt wobec zastanej rzeczywistości. Problem ten możemy analizować wielopłaszczyznowo. Z jednej strony bunt przeciwko ustrojowi, słabostką i wadom narodowym, z drugiej niezgoda na własny los- co szczególnie widoczne jest w twórczości Kochanowskiego, w utworach napisanych bezpośrednio po śmierci Urszulki.

Brak akceptacji politycznej widoczny jest w tekstach obu twórców, w przypadku Reja, doskonale widać to w „Krótka rozprawa między trzema osobami panem, wójtem a plebanem” W której autor „wyszydza” warstwy społeczne ówczesnej Polski. Księdzu zarzuca się, że:

„mało śpiewa, wszystko dzwoni,

 Msza nie była jako łoni”( M. Rej, Krótka rozprawa...),

wójta oskarża się o pijaństwo, brak zainteresowania sprawami kraju, panu zarzuca się interesowanie się tylko własnym losem.

Pieśń V ksiąg wtórych „O spustoszeniu Podola” Jana Kochanowskiego ma podobny charakter, stanowi jednak nie tylko brak akceptacji, ale również apel patriotyczny, dzięki któremu poeta ma nadzieję, zmienić stosunek obywateli do kraju. Przedstawia on obraz Polski jako przygnębiający, już na samym początku pieśni czytamy:

 „Wieczna sromota i nienarodzona/

Szkoda Polaku! Zmienia spustoszona”.

Moim zdaniem postawa pokazania możliwości buntu również zasługuje na jak najszybsze uznanie, twórcy pokazują, że nie należy biernie poddawać się rzeczywistości i zastałemu losowi.

Jako następną postawę możemy wyróżnić niezgodę na los, który zgotował nam Bóg. Załamanie owego światopoglądu występuje silnie w przypadku Jana z Czarnolasu. Po śmierci swojej córki nie ufa już Bogu, którego tak wielbił i wychwalał w „hymnie”, nie wierzy Fortunie i ślepemu losowi. Nie może się, bowiem pogodzić ze śmiercią swojego dziecka. Przestaje wyznawać idee stoicyzmu, ponieważ wiara w tę filozofię nie uchroniła go przed tak ogromną stratą!

Oczywistym jest, że wątki biograficzne, czy też autobiograficzne wkraczają do utworów poetów. Ich poezja jest wtedy bardziej autentyczna a opisywane wydarzenia, ból i strata są prawdziwe. W tym rozumieniu postawa twórcza poety z Czarnolasu jest „czystą prawdą”. W XIX Trenach poeta wyraża żal po stracie swojej córki. Opłakuje ją, tęskni za nią, przypomina sobie najmilsze chwile jakie z nim spędziła, ponieważ Urszulka:

 „za wszytki mówiła, za wszytki śpiewała, a „teraz wszystko umilkło, szczere pustki w domu”... ” ( Tren VIII)

W Trenach widać autentyczność, prawdziwy ból i stratę, niezależnie od tego, czy jak pisze J. Pelc uznamy, że bohaterem „Trenów” jest przede wszystkim Kochanowski, czy też nie. Treny są niewątpliwym wyrazem żalu, dowodem na załamanie się dotychczasowego porządku, ładu, stanowią moment przełomowy w całej twórczości Kochanowskiego.

Owa niezgoda na los jest nieco odmienną postawą, moim zdaniem związana z faktami biograficznymi, a z cierpieniem trudno dyskutować a zatem trudno dokonać jednoznacznej oceny owej strategii.

Kolejnym przykładem postawy twórczej jest refleksja. W przypadku opisywanych twórców może przybierać ona rozmaitą formę. Z jednej strony mamy do czynienia z refleksją na temat Boga, życia, świata, śmierci, z drugiej z tą dotycząca losów kraju i Polaków.

Oba typy refleksji są silnie widoczne zarówno u Reja, jak i Kochanowskiego. Warto również zwrócić uwagę na formę utworów, wyrażających refleksję. Są to, bowiem zarówno utwory o wzniosłej formie i treści, np. pieśni, jak i takie, które owe refleksje przekazują w sposób humorystyczny, np. fraszki, figliki. Więcej znajdziesz na naszej  stronie, patrz tutaj