Rej i Kochanowski - postawy twórcze

Postawa twórcza ewoluuje, zmienia się wraz z danym człowiekiem. Wszystko co otacza ma wpływ zarówno na jej zmianę, jak i kształtowanie. W przypadku Reja i Kochanowskiego również zauważalne są zmiany postaw. W ich przypadku zmiany kształtowane były na dwa odrębne sposoby: w przypadku Kochanowskiego zmiana światopoglądowa nastąpiła po śmierci córki, natomiast w przypadku Reja w wyniku stopniowego nabierania doświadczenia życiowego, a tym samym zmianie poglądów. Trudno jednoznacznie dokonać oceny owych postaw.

            2.Pomimo różnic w kształtowaniu postaw tych twórców w ich dorobku możemy znaleźć utwory o podobnej wymowie, zarówno pod względem treści jak i formy. „Zwierzyniec” Reja przypomina zabawne „Fraszki” Kochanowskiego, opis przyrody i jej wszechogarniającej mocy odnaleźć możemy w „Pieśniach” Jana z Czarnolasu oraz „Żywocie człowieka poczciwego” Reja. Podobieństwo tematyczne- poruszanie problematyki politycznej i społeczno- obyczajowej możemy zaobserwować w „Odprawie posłów greckich” Kochanowskiego oraz „Krótka rozprawa między trzema osobami panem, wójtem a plebanem” Reja. Taka strategia jest moim zdaniem pożądana i bardzo korzystna w każdej epoce.

            Jak już wcześniej mówiłem postawy twórcze determinowane są przez rozmaite czynniki, podlegają zatem wielopłaszczyznowej ocenie. W przypadku opisywanych twórców jednym z najważniejszych czynników jest światopogląd epoki. Obaj tworzą w epoce renesansu, w której dominującymi filozofiami były: stoicyzm i epikureizm. Właśnie wokół tych dwóch nurtów filozoficznych koncentrują się utwory Reja i Kochanowskiego. Ukazują oni z jednej strony akceptację życia i świata (stoicyzm), jak i możliwość czerpania z nich tego, co ulotne, zmienne, radość z każdego przeżytego dnia zgodnie z hasłem epoki „carpe diem” (epikureizm), co uważam za doskonałą strategię.

            Postawa akceptacji, radości z zastanego życia widoczna jest w „Pieśniach”. Najlepiej zobrazuje ją „Pieśń XXV”. Utwór  ten stanowi pochwałę Boga, ukazuje jego zamysł twórczy:

„bądź na wieki pochwalon, nieśmiertelny Panie!

Twoja łaska, twoja dobroć, nigdy nie ustanie”.( Pieśń XXV, księgi wtóre)

Ukazuje człowieka zadowolonego ze świata.

Widzimy człowieka na tle zmieniających się pór roku:

„Tobie k’ woli rozliczne kwiaty Wiosna rodzi,

Tobie k’woli w kłosianym wieńcu Lato chodzi... ”.( Pieśń XXV, księgi wtóre)

Podobną postawę obserwować można w „Żywocie człowieka poczciwego” M. Reja, który przedstawia człowieka na tle natury, która jest dla niego największym dobrem i szczęściem:

 „... rok jest na czworo podzielon: naprzód wiosna, więc lato, potem jesień i zima”.